甘肃天水将建静宁-张家川-清水-麦积高速公路
Нобелийн физикийн шагнал (швед: Nobelpriset i fysik) Шведийн хааны шинжлэх ухааны академиас жил б?р олгодог шагнал. Энэ нь 1895 онд Альфред Нобелийн бий болгосон таван шагналын нэг б?г??д 1901 оноос хойш олгож ирсэн юм.
Физикийн салбарын анхны Нобелийн шагналыг Германы физикч Вильхельм Конрад Рентген х?ртсэн т??хтэй. Энэ шагналыг Стокхольм хотноо Нобелийн нас барсны ойн ?д?р буюу 12-р сарын 10-нд олгодог уламжлатай.
Шалгаруулах ?йл явц
[засварлах | кодоор засварлах]Физикийн салбарын Нобелийн шагналд жилд гурав х?ртэлх х?нийг шалгаруулж болдог. Бусад зарим Нобелийн шагналтай харьцуулахад физикийн шагналд нэр дэвш??лэх, сонгох нь урт б?г??д нарийн ?йл явц юм. Тийм ч учраас энэ шагнал жил ирэх тусам улам б?р нэр х?ндтэй болж, улмаар дэлхийн хамгийн чухал физикийн шагнал болсон юм.
Нобелийн шагналтнуудыг Шведийн Хааны Шинжлэх Ухааны Академиас сонгогдсон таван гиш??нээс б?рдсэн Физикийн Нобелийн хороо шалгаруулдаг байна. Эхний шатанд хэдэн мянган нэр дэвшигчдийг санал болгодог. Эдгээр нэрийг эцсийн шалгаруулалтаас ?мн? мэргэжилтн??д судалж, хэлэлцдэг.
Гурван мянга орчим х?нд нэр дэвш??лэхийг урьсан маягтыг илгээдэг. Нэр дэвшсэн х?м??сийн нэрсийг тавин жилийн турш олон нийтэд зарладагг?й, м?н нэр дэвшигчдэд мэдэгдэж байгааг?й юм. Нэр дэвшсэн х?м??сийн нэрсийн жагсаалтыг тавин жилийн хугацаанд бит??мжилдэг ажээ. Гэсэн хэдий ч бодит байдал дээр зарим нэр дэвшигчдийн нэрс ?мн? мэдэгддэг байна.
?рг?дл??дийг хороо хянадаг б?г??д ойролцоогоор хоёр зуун нэр дэвшигчийн жагсаалтыг эдгээр чиглэлээр сонгогдсон мэргэжилтн??дэд дамжуулдаг байна. Тэд жагсаалтыг арван тав орчим нэр болгон ш??дэг байна. Тус хороо нь холбогдох байгууллагуудад з?вл?мжийн хамт тайлангаа х?рг??лдэг. Нас барсны дараа нэр дэвш??лэхийг з?вш??рд?гг?й ч шагналын хорооны шийдвэр (ихэвчлэн 10-р сард) болон 12-р сард болох ёслолын хооронд хэдхэн сарын дотор нас барсан тохиолдолд шагналыг авах боломжтой. 1974 он х?ртэл нас барсан х?нд ????шагнал х?ртээж, нас барсан тохиолдолд олгохыг з?вш??рд?г байсан.
Физикийн салбарын Нобелийн шагналын д?рэмд ололт амжилтын ач холбогдлыг "цаг хугацааны шалгуур" давах шаардлагатай байдаг. Практикт энэ нь нээлт болон шагналын хоорондох зай ихэвчлэн 20 орчим жил байдаг ч хамааг?й урт байж болно гэсэн ?г юм. Тухайлбал, 1930 онд хийгдэж байсан оддын б?тэц, хувьслын талаарх б?тээлийнх нь т?л?? 1983 оны Физикийн Нобелийн шагналын хагасыг С.Чандрасекхард олгосон байна. Энэ аргын сул тал нь б?х эрдэмтэд ??рсдийн б?тээлийг х?лээн з?вш??р?х?д хангалттай урт насалдагг?й явдал юм. Шинжлэх ухааны зарим чухал нээлт хийсэн х?м??ст тус шагналыг хэзээ ч олгож байгааг?й, учир нь нээсэн х?м??с тэдний ажлын ?р н?л??г ?нэлэгдэх ?ед хэдийнэ нас барсан байжээ.
Шагнал
[засварлах | кодоор засварлах]Физикийн салбарын Нобелийн шагналын эзэн алтан медаль, шагналын диплом болон м?нг?н шагнал авдаг. М?нг?ний хэмжээ нь Нобелийн сангийн тухайн жилийн орлогоос хамаардаг байна. Шагналыг нэгээс олон шагналтанд олгосон бол м?нгийг тэдний хооронд тэнц?? хуваадаг ажээ.